ورق مشبک یا به اصطلاح دیگر ورق پانچ از انجام عملیات پانچینگ بر روی انواع ورقهای فلزی حاصل میشود. ورقهای فلزی میتوانند ورق گالوانیزه یا سفید، ورق روغنی یا نورد سرد، ورق سیاه یا ورق نورد گرم، ورق استیل و ورق آلومینیوم باشند.
بسته به نوع کارایی و خواصی که در انواع ورقها وجود دارد، این محصولات میتوانند در موارد مختلف و گستردهای استفاده میشود. در ابتدا تاریخچه این محصولات را از نظر میگذرانیم و سپس به بررسی مراحل تولید توسط تولیدکننده ورقهای مشبک میپردازیم.
سابقه تولید ورق پانچ به حدود ۱۵۰ سال قبل در اواخر قرن نوزدهم برمیگردد. در آن زمان کارگران معدن ذغالسنگ با بهکارگیری ابزارهای ابتدایی و به شکل دستی بر روی ورقهای فلزی سوراخهایی را ایجاد میکردند. سپس از محصول تولید شده برای غربالگری ذغالسنگ استفاده میکردند.
به مرور زمان به علت زمانبر بودن، سختی و صرف نیروی زیاد روشهای نوینی در این زمینه به وجود آمد. همانطور که در ادامه مثال میزنیم، امروزه از دستگاههای مدرنی مثل لیزر، پرس پانچ، پرفوراسیون غلتکی و... استفاده میشود.
پانچ کردن قابلیتی امروزی است که به وسیله آن میتوانند فرمهای مختلف، حکاکیها و مارکزنیهای گوناگونی بر روی فلزات ایجاد کنند. این عملیات، فرایندی تحت فشار است که به وسیله دستگاه پرس نیرویی به فلز وارد میشود و با برش دادن قطعهای از ورق سوراخ یا چشمهای ابجاد میشود.
معمولا پانچ بعد از عبور از قطعه و ایجاد سوراخ در آن، به یک حفره حدیده در زیر قطعه وارد میشود. در طول این عملیات با پانچ فلز قطعهای از آن جدا شده که یک قراضه فلزی است. این قراضهها بسته به نوع و جنس قطعهای که تحت عملیات پانچینگ قرار میگیرد، قابل بازیافت است و مجددا میتوان از آن استفاده کرد.
تولیدکننده ورق مشبک میدانند که برخی از ورقهای پایه نیز قابلیت بازیافت ندارند و قراضهها دور ریخته میشوند. این مورد تاثیر بهسزایی در هزینه تمام شده ورق دارد و در حالت استفاده از ورقهای غیرقابل بازیافت، هزینه کل ورق و قراضههای آن از خریدار دریافت میشود.
تولیدکننده ورق مشبک برای تولید این محصول فلزی در ضخامتهای موردنظر ورق فلزی را تحت فشار پرس دستگاه پانچ قرار میدهد. در این حالت بر روی تمام سطح ورق فلزی، حفرههایی به شکل مشبک یا اصطلاحا پانچ درمیآید که میتواند در اشکال مختلفی مثل دایره، مربع، مستطیل، ... باشد.
لازم به ذکر است که تولیدکننده ورق مشبک برای تولید ورق پانچ با اشکال پیچیدهتر به محاسبات مختلف و عبورمتعدد ورق با زوایای مختلف از زیر دستگاه پانچ نیازمند است. فرایند بالا متداولترین نوع ساخت این محصولات است که کاربرد فراوانی در صنعت دارد.
با پیشرفت تکنولوژی و روی کار آمدن ماشینآلات صنعتی بهروز شده، در انواع فرایندهای تولید دستگاههای CNC نقش بسزایی دارند. از این دستگاهها برای تولید ورقهای پانچ با اشکال پیچیده استفاده میشود که از کامپیوتر و نرمافزارهای طراحی فرمان میپذیرند.
دستگاههای پانچ CNC به تولیدکننده ورق مشبک این امکان را میدهد تا با حرکت دادن ورق فلزی در راستای محورهای افقی و قرارگیری زیر دستگاه، طرح موردنظر با حداقل خطا و زمان ممکن، بر روی ورق فلزی ایجاد کند.
برای ایجاد اشکال پیچیده بر روی ورق فلزی با کمک دستگاه CNC پانچهای متعدد و ضربات مجزا را با یکدیگر ترکیب کرده و شکل مورد نظر را ایجاد میکنند. از قابلیتهای دیگر این دستگاه این است که قادر است اشکالی سه بعدی مثل فرورفتگی، خم، پیچ و برش نیمه، دنده مارپیچی، پانچ لبههای برش داده شده و... را دارد. اشکال سه بعدی بیشتر در محفظههای فلزی استفاده میشوند.
منظور از خمکاری ورقهای فلزی فرم دادن به یک قطعه از ورق فلزی بر روی یک محور است. به نحوی که هندسه آن بدون تغییر بماند. خمکاری فرایندی رایج است که استفاده زیادی ذر صناعی تولیدی دارد. این فرایند علاوه بر ایجاد تغییرات در شکل ورق، ضخامت ورق فلزی را تغییر نمیدهد.
تولیدکننده ورق مشبک با استفاده از فرایند خمکاری ورق علاوه بر ایجاد شکل هندسی مناسب در قطعه، میتواند برای افزایش مقاومت و سختی یک ورقه فلزی، تغییر گشتاور اینرسی قطعه و برای تامین زیبایی ظاهری یک کار نیز از عملیات خمش ورق استفاده کند.